Co ma zrobić członek zarządu spółki kapitałowej, aby od 13.10.2022 r. za nic nie odpowiadać?

Wprowadzenie.

Artykuł 1 ustawa o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw z dnia z dnia 9 lutego 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 807) wprowadza do polskiego porządku prawnego, z dniem 13.10.2022 r. regulacje tzw. prawa grup spółek.

Z punktu widzenia managera spółki kapitałowej, szczególnie atrakcyjnym rozwiązaniem jest możliwość wyłączenia jego odpowiedzialności, za jego działania, jeżeli będą one wykonywane w wykonaniu tzw. wiążącego polecenia.

Dla ułatwienia, procedura wyłączenia odpowiedzialności została opisana w czterech (relatywnie) prostych krokach.

Krok pierwszy: utwórzcie grupę spółek.

Grupą spółek, będą (art. 4 § 1 pkt 5 [1] KSH):

(1)     spółki kapitałowe

(2)     z których jedna będzie spółką dominującą, czyli (art. 4 § 1 pkt 4 KSH):

(a)     dysponować będzie (bezpośrednio lub pośrednio) większością głosów (także jako zastawnik albo użytkownik, albo na podstawie porozumień z innymi osobami) na:

(i)      zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu,

bądź

(ii)      w zarządzie

innej spółki kapitałowej (spółki zależnej),

(b)     jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub

(c)     jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków rady nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej) albo spółdzielni (spółdzielni zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub

(d)     członkowie jej zarządu stanowią więcej niż połowę członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), lub

(e)     wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej, w szczególności przez zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę;

(3)     a inna spółka (bądź spółki), będą od niej zależne. Podkreślenia wymaga, iż przez zależność należy rozumieć zarówno zależność bezpośrednią (tj. spółka dominująca jest wspólnikiem spółki zależnej), jak też pośrednią (spółka dominująca A kontroluje spółkę B, która kontroluje spółkę C, w takiej sytuacji A jest spółką dominującą wobec C);

a następnie:

(3)     większością 3/4 głosów, organ właścicielski spółki zależnej (tj. zgromadzenie wspólników spółki z o.o., albo walne zgromadzenie S.A. bądź P.S.A.), podejmie większością trzech czwartych głosów uchwałę o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej (art. 21[1] § 2 KSH);

(4)     wzmianka o utworzeniu grupy spółek zostanie wpisana do KRS zarówno spółki dominującej jak i zależnej (art. 21 [1] § 3 KSH). Jeżeli spółka zależna ma siedzibę za granicą wystarczy wzmianka w KRSie spółki zależnej (art. 21[1] § 3 KSH). Sankcją z tytułu braku wzmianki o uczestnictwie w grupie spółek jest brak możliwości powołania się na działanie w interesie grupy spółek przez członka zarządu (art. 21[1] § 4 KSH).

Podkreślenia wymaga, że członkowie zarządu spółki zależnej mogą być także członkami zarządu spółki dominującej (przewiduje to wprost art. 4 § 1 pkt 4 lit d KSH), co oznacza, iż de facto te same osoby, będą głosować w imieniu spółki dominującej, nad utworzeniem grupy spółek, która umożliwi zwolnienie ich z odpowiedzialności (a następnie sami zarejestrują w KRS powstanie grupy spółek zarówno w imieniu spółki zależnej jak i dominującej).

Krok drugi: wydajcie spółce zależnej wiążące polecenie.

Spółka dominująca może wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki (wiążące polecenie), jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Polecenie winno być wydane w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności i określać co najmniej:

(1)     oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia;

(2)     interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia;

(3)     spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia, o ile występują;

(4)     przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia.

Krok trzeci: przypilnuj, aby zarząd spółki zależnej podjął uchwałę o wykonaniu wiążącego polecenia.

Wykonanie wiążącego polecenia przez zarząd spółki zależnej, musi być poprzedzone podjęciem przez zarząd spółki zależnej, uchwały, o wykonaniu wiążącego polecenia.

Uchwała o wykonaniu wiążącego polecenia, nie będzie podejmowana jeżeli:

(1)     jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki;

(2)     istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat, licząc od dnia, w którym nastąpi zdarzenie wyrządzające szkodę, chyba że umowa albo statut spółki stanowi inaczej.

(3)     umowa albo statut spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek nie przewiduje dodatkowych przesłanek odmowy wykonania wiążącego polecenia.

Krok czwarty: członek zarządu spółki zależnej jest wolny od odpowiedzialności za wykonanie wiążącego polecenia.

Zgodnie z art. 21 [5] § 1 KSH członek zarządu nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia, w tym na podstawie art. 293 KSH, art. 300 [125] KSH i art. 483 KSH.

Podsumowanie.

Wykonanie podkreślenia, iż powyższa procedura dotyczy zwolnienia z odpowiedzialności członka zarządu spółki zależnej, co nie oznacza, iż do spółki dominującej nie będzie mogła znaleźć zastosowania:

(-)      odpowiedzialność za szkodę wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia i która nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu, chyba że spółka dominująca nie ponosi winy (art. 21 [12] KSH),

(-)      odpowiedzialność wobec wspólnika albo akcjonariusza spółki zależnej za obniżenie wartości przysługującego mu udziału albo akcji, jeżeli obniżenie było następstwem wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia (art. 21 [13] KSH),

(-)      odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej, wynikającej z faktu, iż egzekucja przeciwko spółce zależnej okazała się bezskuteczna (art. 21 [14] KSH;

czy też:

(-)      uprawnienie do żądania wykupu akcji wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych przez spółkę zależną (art. 21 [10] KSH). 

(-)      uprawnienie do żądania przez wspólników mniejszościowych przez zgromadzenie / walne zgromadzenie spółki zależnej (art. 21 [11] KSH).

maj 2022